در هنگام ازدواج به این 4 نکته توجه کنید
در هنگام ازدواج به این 4 نکته توجه کنید !
ازدواج با اینکه یکی از مقدس ترین نهادها در اکثر فرهنگ ها و مذاهب است، اما امروزه گرفتار یک حلقه مفقوده است و آن چیزی جز کم توجهی به ایمان و تقوای افراد در وصلت با آنها نیست؛ امری که ازدواج ها را تهی از معنای آسمانی می کند.
معیارهای دینی و اخلاقی را می توان به چهار دسته تقسیم کرد که هریک از آنها قابل بررسی است:
1) ایمان و خدا باوری
مقصود ما از ایمان و خداباوری - به عنوان نخستین و مهمترین ویژگی همسر شایسته و کامل- مسلمان بودن در برابر کفر و الحاد نیست ؛ زیرا اسلام به معنای مصطلح آن با صرف گفتن شهادتین تحقق می پذیرد و این حد ، شرط لازم ازدواج است نه شرط کامل آن ؛ به این معنا که در ازدواج دائم - درهمه حال - برای مردان مسلمان بودن شرط صحت ازدواج است و برای زنان نیز اسلام در ازدواج دائم شرط صحت است و به عبارت روشن تر ، ازدواج دائم مرد یا زن مسلمان با زن یا مرد غیرمسلمان - ملحد و زندیق، مشرک و بت پرست، یهودی، نصرانی، زرتشتی و...- حرام و باطل است .
در این بین تنها ازدواج موقت مردان مسلمان با زنان اهل کتاب (زنان پیرو یکی از ادیان آسمانی همچون یهود و نصاری) مجاز اعلام شده ؛ ازاین مسائل در رساله های علمیه ، بیشتر در فصل احکام ازدواج و زناشویی یاد شده است . بنابراین مقصود از ایمان ، صفت و شرطی فراتر از این مرز و مرحله است ، از این رو خدا باوری را نیز بر آن افزودیم .
مقصود ما از ایمان به عنوان شرط کمال در ازدواج ، ایمان و اعتقادی است که از مرحله زبان و شهادتین بگذرد و در قلب و جان شخص نفوذ کند . چنین ایمانی را می توان شرط کمال همسر دانست و آن را باعث بقا و ماندگاری بنیاد خانواده شمرد .
ایمان و خداباوری از منظر آموزه های دینی
در فرهنگ و آموزه های قرآن همواره ایمان بر تمام ارزش های مادی ترجیح داده شده است . بدین جهت در قرآن - به عکس نگاه تحقیر آمیز مترفان و متکبران که ثروت و پست های اجتماعی را مایه فخر و مباهات و ارزش انسانی می دانند- بر این نکته تأکید شده که پیامبران (علیه السلام) عموما از انسان های متوسط و گاه توده فقیر مردم انتخاب شده اند . انبیا نیز ملزم بوده اند از پیروان پابرهنه خود را - به رغم محرومیت های مادی و ظاهری- در برابر طعنه کافران حمایت کنند .
تأکید بر ویژگی پرهیزگاری درهمسر ، بیشتر برای کسانی است که خود به این اصل تا سطحی پذیرفتنی پایبند باشند . در این صورت داشتن همسر پرهیزگار ، ضمن کمک به همگرایی و هم سنخی در زندگی مشترک ، زمینه لازم برای برخورداری ازفرزندان صالح و پرهیزگار را فراهم می سازد .
برای مثال خداوند شرط ازدواج با مشرکان را ایمان آنان می داند می فرماید : با زنان مشرک ازدواج نکنید ؛ تا ایمان بیاورند . قطعا کنیز با ایمان بهتر از زن آزاد مشرک است ؛ هر چند زیبایی او شما را به شگفت آورد و به مردان مشرک زن ندهید تا ایمان بیاورند . قطعا برده با ایمان بهتر از مرد آزاد مشرک است ، هرچند شما را به شگفت آورد . آنان شما را به سوی آتش می خوانند و خدا به فرمان خود ، شما را به سوی بهشت و آمرزش می خواند .
به عکس ازدواج دختر مسلمان آزاد با بنده مسلمان بهتر از ازدواج با جوان مشرک بی ایمان است ؛ هر چند آزاد و زیبا باشد یعنی ایمان و خداباوری و یکتا پرستی از آزاد بودن و زیبا بودن بهتر است .
استدلال قرآن در بیان برتری چنین است : مشرکان به خاطر آزاد و زیبا بودن برتری ظاهری دارند ؛ اما به آتش دعوت می کنند و زناشویی با آنان باعث لغزش های عقیدتی و اخلاقی مسلمانان می شود یعنی کنیزان و بردگان مسلمان که سعادت نهایی انسان را تضمین می کنند بر آنان ترجیح دارند . این امر برای جوانان که گاه سخت شیفته وشیدای جمال وزیبایی ظاهری و یا موقعیت مادی واجتماعی دختران و پسران می شوند و ارزش های دینی و معنوی را فدا می سازند ، هشدار و رهنمون مناسب است و چه بسیار ازدواج هایی که بر اساس شیفتگی و به زیبایی های ظاهری شکل گرفته و سریع از هم پاشیده است . توجه به جایگاه ویژه ارزش های معنوی به زن وشوهر ها نیز توصیه شده است .
در روایات ، مردان و زنان مومن همتای هم دانسته شده اند و بیان شده که درصورت برخورداری شخص از دین و امانت داری با ازدواج او مخالفت نکنید و گرنه باعث فتنه و فساد خواهید شد . همچنین توصیه شده که همواره دین بر زیبایی و مال ، سبک و موقعیت اجتماعی ترجیح داده شود .
2) تقوا و پرهیزگاری
تقوا به معنای حفظ نگه دار و مراقبت است . چنان که قرآن لباس را وسیله حفظ انسان از سرما و گرما و جنگ معرفی کرده است :
(و جعل لکم سرابیل تقیکم الحر و سرابیل تقیکم باسکم : و برای شما تن پوشه ای مقرر کرده که شما را از گرما و سرما حفظ می کند ، تن پوش ها و زره هایی که شما را در جنگتان حمایت می نماید . )
تقوا در اصطلاح نیز به معنای پرهیزگاری و پروا پیشگی در برابر فرامین خداوند است . گرچه عموما تقوا را به معنای ترس و برحذرداشتن از خداوند دانسته اند و به جنبه سلبی آن توجه کرده اند ، اما تقوا می تواند هم زمان به رفتارهای سلبی و ایجابی ناظر باشد به این معنا که شخص به انجام فرمان های الهی و ترک نواهی او پایبند باشد . روایت زیر از امام صادق (علیه السلام) این معنا را تایید می کند .
از امام صادق (علیه السلام) سوال شد که مفهوم تقوا چیست ؟ آن حضرت فرمود: اینکه خداوند تو را درآنجا که فرمان داده است بیند و آنجا که نهی کرده است نبیند .
به استناد آیات قران ، تقوا آثار فراوانی دارد ؛ نظیر فزونی برکات مادی و معنوی ، خروج از بن بستها ، برخورداری از روزی های غیر منتظره و قدرت تمیز حق و باطل .
قرآن افزون بر تقوای رفتاری انجام واجبات و ترک محرمات از مرتبه ای عمیق تر و دقیق تر ازتقوا ( تقوای دل ها) سخن می گوید ، نظیر : "و هر کس شعائر خدا را بزرگ دارد درحقیقت آن ( حاکی ) از پاکی دل هاست."
"طرف" به معنای نگاه است و قاصرات الطرف یعنی زنانی که تنها چشمشان به همسران شان دوخته است و هرگز به دیگران چشم هوس نمی دوزند . بی تردید یکی از بنیادی ترین رکن های حفظ و ماندگاری بنای خانواده ، عفیف بودن همسران به ویژه زن پیش از ازدواج و استمرار آن پس از ازدواج است و کوتاهی دراین باره از هر جهت زیانبار است .
تاکید بر حفظ خانواده از آتش و عقوبت الهی در کنار حفظ خود نشانگر آن است که از مومن انتظار می رود در مرحله نخست و پس از اهتمام به امور شخصی ، به نجات خانواده اش و سعادتمندی آنان بیاندیشد . در این راستا قرآن برای نمونه از خانواده ابراهیم (علیه السلام) و خانواده پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) به عنوان اهل بیت و خانوده پاک و شایسته تکریم ، یاد می کند . چنان که در داستان قوم لوط ، تنها از یک خانواده نام می برد که توانستند دین داری و تسلیم در برابر خداوند را در زندگی جمعی خود حاکم سازند .
پیداست که تاکید بر ویژگی پرهیزگاری در همسر ، بیشتر برای کسانی است که خود به این اصل تا سطحی پذیرفتنی پایبند باشند . در این صورت داشتن همسر پرهیزگار ، ضمن کمک به همگرایی و هم سنخی در زندگی مشترک ، زمینه لازم برای برخورداری از فرزندان صالح و پرهیزگار را فراهم می سازد ، اما اگر شخص خود چندان اهل تقوا و پرهیزگاری نباشد چگونه می توان او را به داشتن همسری صالح و پرهیزگارتوصیه نمود . این نکته درباره دیگر شرایط همسر شایسته نیز جاری است .
3) عفت و پاکدامنی
خداوند یکی از ویژگی های همسران بهشتی را طهارت و پاکی آنان دانسته است . در آیاتی از سوره بقره و آل عمران به پاکی ازواج بهشتی اشاره می کند ، که انتخاب این ویژگی ازمیان سایر ویژگی ها ، می تواند نشانگر اهمیت آن در این دنیا هم باشد .
طهارت مورد اشاره دراین آیات ، افزون بر عفت و پاکدامنی می تواند به طهارت و پاکی روحی آنان نیز اشاره داشته باشد ، یعنی همسر بهشتی افزون بر آلوده نبودن به هر گونه گناه ، ازنظر روحی نیز صفای باطن دارند و اگر در رذایل اخلاقی که معمولا به پیوند زناشویی آسیب می زند برآینه جانشان نمی نشیند .
در سوره مبارکه الرحمن در توصیف همسران بهشتی آمده است:
( فیهن قاصرات الطرف کم یطمئهن انس قبلهم و لا جان : در آن باغ ها دلبرانی فروهشته نگه هستند که دست هیچ انسی و جنی پیش از ایشان به آنها نرسیده است . )
"طرف" به معنای نگاه است و قاصرات الطرف یعنی زنانی که تنها چشمشان به همسران شان دوخته است و هرگز به دیگران چشم هوس نمی دوزند . بی تردید یکی از بنیادی ترین رکن های حفظ و ماندگاری بنای خانواده ، عفیف بودن همسران به ویژه زن پیش از ازدواج و استمرار آن پس از ازدواج است و کوتاهی در این باره از هر جهت زیانبار است.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمود : از گیاه روییده در مزبله دوری کنید. پرسیدند که ای رسول خدا مقصود از چنین گیاهی چیست ؟ فرمودند : زنی زیبا که در خانواده ای ناصالح رشد کرده است .
در روایات نیز از ازدواج با افراد بد خلق نهی شده است . شخصی می گوید ضمن نامه ای از امام رضا (علیه السلام) پرسیدم که کسی از خویشاوندانم از دخترم خواستگاری کرده اما بد خلق است . امام فرمود : اگر بد خلق است با او وصلت نکن .
البته این امر مختص زنان و دختران نیست، چون عفت و پاکدامنی مردان نیز تاثیر روانی درحفظ و ماندگاری دل سپردن به حریم و حرمت خانواده دارد.
4) نیک خلقی
اخلاق نیک و خوش خلقی همانند روغن از سایش و فرسودگی حاصل از اصطکاک مداوم انسان ها جلوگیری می کند . دو قطعه را دریک ماشین در نظر بگیرید که یک سره درحال برخورد با یکدیگرند . اگر روانی و نرمی روغن نباشد ، قطعات در فاصله ای بس کوتاه و در اثر گرمای ناشی از اصطکاک می سوزند و از کارایی می افتند . زن و شوهری که نه یک روز و دو روز بلکه در سراسر زندگی باید چشم شان به یکدیگر بیافتد و بیش ازهر شخصی نظاره گر یکدیگر باشند ، اگر خوش خلقی نداشته باشند به زودی حرارت و اصطکاک و برخوردهای تنشی روان آنان را فرسوده خواهد کرد و آنان را به جدایی خواهد کشید .
بد رفتاری و سوء خلق در اثر رخدادهای جاری ، ممکن است به صورت موقت به سراغ اشخاص بیاید و آنان زمام نفس خود را برای لحظاتی ازدست بدهند و به پرخاشگری روی آورند . اگر این رفتارهای نهادینه نشده باشند ، قابل تحمل است ، اگر بد خلقی ، صفتی ماندگار شود رویارویی با آن بسیار دشوار خواهد بود .
آمارها نشان می دهد که سوء خلق یکی از موثرترین عوامل طلاق از همسران است . بهترین راه رویارویی با این آسیب ، اقدام پیشگیرانه با انتخاب همسر خوش خلق در آغاز راه ازدواج است . در روایات نیز از ازدواج با افراد بد خلق نهی شده است . شخصی می گوید ضمن نامه ای از امام رضا (علیه السلام) پرسیدم که کسی از خویشاوندانم از دخترم خواستگاری کرده اما بد خلق است. امام فرمود: اگر بد خلق است با او وصلت نکن.
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
