زندگینامه امام علی علیه السلام
زندگینامه حضرت علی (علیه السلام ) از زبان خود آن حضرت
امروز روز شهادت مولای متقیان امام علی(ع) است و چه خوب است که زندگی این ولی آسمانی را از زبان ایشان به نقل از نهجالبلاغه مرور کنیم .
در
نوشتاری به قلم حجت الاسلام سید ابراهیم حسینی ، امام جمعه ابرکوه این زندگینامه با
استفاده از ذیل خطبه قاصعه 192 نهجالبلاغه برداشت شده است .
من در دوران نوجوانی ، بزرگان و شجاعان عرب را به خاک مذلت
افکندم و شاخههای بلند درخت شرک در قبیله ربیعه و مضر را در هم شکستم .
شما به خوبی موقعیت و خویشاوندی من به رسول خدا (ص) و مقام
ویژهای که نزد آن حضرت داشتم میدانید .
رسول خدا من را در دامن خود پرورش داد ، من کودکی بودم و او
همچون فرزندش مرا در آغوش میگرفت و در جایگاه خود مرا جای میداد بدنش را به بدنم
میچسباند و مرا متبرک میکرد و به این وسیله بوی پاکیزه او را استشمام میکردم .
غذا را میجوید و در دهانم میگذاشت و از کودکی مرا در
دامن خویش بزرگ کرد .
از یاران محمد (ص) آنان که گنجور اسرارند و کتاب و سنت را
امانتدار ، مىدانند که من ، دمى معارض فرمان خدا و رسول او نبودم و به جان خود
پیامبر (ص) را یارى کردم ، آنجا که دلیران واپس
خزیدند و گامها برگردیدند آن دلیرى و مردانگی بود که خدا به من ارزانى فرمود و
رسول خدا (ص) جان سپرد در حالى که سر او بر سینه من بود و نفس او در کف من روان شد .
آن را بر چهره خویش کشیدم و شستن او را عهدهدار گردیدم و
فرشتگان یاور من بودند و خانه و پیرامون آن فریاد مىکشید . گروهى فرشته
فرود مىآمد و گروهى به آسمان مىپرید و بانگ آنان از گوش من نبرید ، بر وى درود مىگفتند
تا او را در خاک نهادیم .
پس چه کسى سزاوارتر است بدو از من ، چه در زندگى او و چه پس
از مردن ؟ پس با دل بینا به راه افتید و نیت خویش را در جهاد با دشمن خود راست
بدارید که به خدایى که جز او خدایى نیست من به راه حق مىروم و آنان بر لغزشگاه باطلند .
مىشنوید آنچه را میگویم و براى خود و شما از خدا آمرزش مىخواهم .
سفارش مىکنم شما را به ترس از خدایى که آفرینشتان را آغاز
فرمود و بازگشتنتان بدو خواهد بود . روایى حاجت شما از اوست و نهایت رغبتتان به درگاه
اوست . مقصد راه شما به پیشگاه او منتهى شود و پناهگاهتان سایه رحمت او بود .
داروى درد دلهاتان ترس از خداست و ترس از خدا موجب بینایى
درونهاى کور شماست و درمان بیمارى کالبدهاتان و زداینده فساد سینههاتان . پلیدیهاى
جانهاتان را پاک کننده است و تاریکى دیدههاتان را روشنى بخشنده و بیم و نگرانى
دلتان را ایمنى و در تاریکى نادانى ، شما را روشنى . پس فرمانبردارى خدا را پوشش جان
کنید . نه رویه کار سازید که براى دیدن مردمان کنید و به درون فرمانبردار باشید نه
در برون ، چنانکه فرمانبردارى میان پهلوها و پشت شما بود بسان پى و رگ و خون و بر
سر همه کارهاتان امیرش نمایید و آبشخوریش سازید براى روزى که بدان درمىآیید و
میانجی براى حاجت روا گردیدن و سپرى براى روز ترسیدن و درون گورها را چراغ روشنایى
و آرامشى به هنگام وحشت دراز و بیم تنهایى و زداینده غم در منزلهاى این جهانتان و
پس از مردن هم که همانا فرمانبردارى خدا پناه از مهلکههاى نهان است، و از ترسگاهها.
*سیمای صالحان از نگاه امام علی(ع)
مولای متقیان ، حضرت علی (ع) در خطبه 193 نهجالبلاغه
همچنین سیمای صالحان را به تصویر کشیدهاند :
پرهیزکاران در دنیا دارای صفات و نشانههای برجسته هستند.
گفتارشان بر پایه ثواب و راستی است.
پوشش آنان متعادل است (نه چندان اشرفی منش و نه چنان ژنده
پوشند) .
راه رفتنشان با تواضع و فروتنی است .
چشمهایشان را از آنچه خدا بر ایشان حرام کرده میپوشانند .
گوش خود را آماده شنیدن مطالب سودمند کردهاند .
در بلا و سختی و رفاه و راحتی حالشان یکسان است (نه در بلا
ناشکرند ونه در رفاه گنهکار) .
تنها خالق متعال در نظرشان بزرگ و با عظمت است و هر چه غیر
خداست در نظرشان مخلوقی کم ارزش و کوچک است .
آنچنان به بهشت و جهنم اعتقاد دارند که وقتی سخن از اینها
میشود ، مانند کسی هستند که گویا بهشت را با چشم خود دیده و از نعمتهای آن بهرهمند
است و همچون کسی که جهنم را همینجا با چشم خود میبیند و خود را در آن معذب میبیند .
دلهایشان همواره به خاطر کوتاهی در انجام وظیفه همواره
غمگین است .
بدنهایشان لاغر است و هرگز شکمو نیستند .
نیازمندیهایشان کم است و سعی میکنند وابستگی به دنیا
نداشته باشند .
جان پاکی دارند و آلودگیهای اخلاقی و صفات زشت ندارند .
برای مدت کوتاهی در زندگی در مقابل سختیها و تلخیها صبر
و مقاومت ورزیدند و در عوض راحتی طولانی آخرتی را به دست آوردند .
هر چند که دنیا رو به آنان کرد ، اما آنها از دنیا روی
گردان شدند و فریب زر و زیور و مقام پول را نخوردند .
دنیا با جلوهگریهایش سعی کرد آنها را مانند دیگران اسیر
خود سازد اما آنان با فداکاری خود را از دام دنیا آزاد ساختند .
شبها همواره به عبادت ایستادهاند و قرآن را شمرده و با
تدبیر تلاوت میکنند .
هنگام تلاوت قرآن وقتی به آیهای میرسند که در آن تشویق
به رسیدن بهشت است ، با علاقهای به آن توجه میکنند و با شوق در آن خیره میشوند و
همواره نصبالعین آنان است .
هرگاه به آیهای رسند که در آن آیه عذاب و بیم از جهنم
باشد ، گوش و دل خود را بر شنیدن باز میکنند و صدای مهیب زبانههای آتش جهنم در
گوششان طنینانداز میشود .
ترس از عذاب الهی بدنهای آنان را چون چوبه تیری لاغر کرده
است، (آنگونه به قیامت فکر میکنند که) بعضی فکر میکنند اینان بیمارند . نه اینها
بیمار نیستند ، بعضی فکر میکنند اینها روانی هستند
نه اینها سالم هستند و در واقع اندیشه و نگرانی بزرگ اینها را به فکر فرو برده است .
از کارهای اندک خویش خشنود نیستند و کارهای نیک آنها اگر
هم زیاد باشد ، آن را زیاد نمیبینند و همیشه خود را متهم میکنند که به پیشگاه
خداوند ، انجام وظیفه نکردهاند .
پرهیز از دنیاپرستی دارد که دنیاپرستی ، بزرگترین عامل
سقوط انسان و انحراف او از مسیر کمال و سعادت است .
مناجاتهای شبانه و شبزندهداری، یکی از ویژگیهای بندگان
شایسته و صالح خداست. شب هنگام که سکوت و آرامش و خواب، همگان را فرا میگیرد،
پرهیزکاران و صالحین، سجاده نماز میگشایند و با معبودشان به مناجات میپردازند.
قرائت قرآن و تأمّل در آیات نورانی آن و بهرهوری از
آموزهها و نکات اخلاقی آن نیز بر فضیلت و ارزش این شب زندهداری میافزاید.
رابطههای خدایی را همچنان و مدام حفظ میکنند .
انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه ، کسی است که در روابط
اجتماعی خویش با دیگران بر اساس ارزشهای خداپسندانه رفتار کند .
حضرت علی (ع) درباره ویژگیهای انسان کامل در روابط
اجتماعی فرمودند : « مردم را با لقبهای
زشت نمیخواند ، همسایگان را آزار نمیرساند ، در مصیبتهای دیگران شاد نمیشود ، در
کار ناروا دخالت نمیکند و از محدوده حق خارج نمیشود . اگر خاموش است ، سکوت او
اندوهگینش نمیکند و اگر بخندد ، آواز خنده او بلند نمیشود . اگر به او ستمی روا
دارند ، صبر میکند تا خدا انتقام او را بگیرد . نفس او از دستش در زحمت ، ولی مردم
در آسایشند . برای قیامت ، خود را به زحمت میافکند ، ولی مردم را به رفاه و آسایش میرساند .
دوری او از برخی مردم ، از روی زهد و پارسایی و نزدیک شدنش
با بعضی دیگر ، از روی مهربانی و نرمی است . دوری او از روی تکبّر و خودپسندی و
نزدیکی او از روی حیله و نیرنگ نیست .
حسابرسی اعمال دارند و چه خوب است که انسان ، در پایان هر
روز ، به حساب اعمال خویش برسد و بر گناهانی که در آن روز مرتکب شده ، استغفار کند و
تصمیم بر ترک آن بگیرد و اگر عمل نیکی انجام دادهاند ، تصمیم بر استمرار آن داشته
باشد . این ویژگی ، یکی از ویژگیهای انسانهای صالح و پرهیزکار است که با آن ،
توانستهاند قلههای کمال را یکی پس از دیگری ، فتح کنند . »
این است سیمای صالحان از دیدگاه مولای متقیان ، حضرت علی
(ع) و باشد که در روز شهادت بهرهای از این گنج الهی برگیریم .